Valutaparen en marktmechanismen

Valutaparen zijn grofweg in te delen in drie categorieën:

• Major pairs (majors): Dit zijn de belangrijkste en meest verhandelde valutaparen ter wereld, altijd inclusief de USD (Amerikaanse dollar) omdat de dollar ’s werelds reservemunt is. Voorbeelden van majors zijn EUR/USD, USD/JPY, GBP/USD, USD/CHF, AUD/USD, USD/CAD en NZD/USD. Deze paren hebben de hoogste handelsvolumes en zijn samen goed voor ongeveer 85% van alle forextransacties. Majors kenmerken zich door hoge liquiditeit en kleine spreads – de markt is zo efficiënt dat het verschil tussen bied- en laatprijs vaak zeer klein is (soms <0,1 pip bij grote brokers). Hierdoor zijn transactiekosten laag. Ook zijn major pairs over het algemeen iets minder volatiel in normale omstandigheden: dagelijkse bewegingen liggen vaak in de orde van <1% van de koers, behalve bij bijzonder nieuws.
• Minor pairs (crosses): Dit zijn valutaparen zonder de Amerikaanse dollar. Vaak betreft het combinaties van andere belangrijke vaaan EUR/GBP (euro – Britse pond), EUR/CHF (euro – Zwitserse frank), GBP/JPY (pond – JapD/NZD (Australische vs Nieuw-Zeelandse dollar), etc. Deze crosses zijn iets minder verhandeld dan majors, maar tussen populaire valuta’s is er nog steeds voldoende volume. Wel zie je doorgaans iets wijdere spreads dan bij majors en soms wat minder constante liquiditeit (bijvoorbeeld ’s nachts als de betreffende markten gesloten zijn). Toch zijn de bekendere crosses (vooral combinaties van EUR, GBP, JPY, CHF, AUD, CAD, NZ Minors bieden traders de kans om in twee niet-USD valuta’s te speculeren – bijvoorbeeld als je een visie hebt op de euro ten opzichte van de yen, kun je EUR/JPY handelen.
• Exotic pairs (exoten): Dit zijn valutaparen waarbij ten minste één munt een opkomende of kleine economie betreft. Vaak is de andere kant wel een major currency (zoals USD of EUR). Voorbeelden: USD/TRY (Amerikaanse dollar – Turkse lira), EUR/PLN (euro – Poolse zloty), USD/ZAR (dollar – Zuid-Afrikaanse rand), USD/MXN (dollar – Mexicaanse peso), maar ook bijv. EUR/HUF (euro – Hongaarse forint) en talloze andere combinaties. Exoten worden **veel minder frequent verhanbben daarom lage liquiditeit en forse spreads. De markt kan “dun” zijn: er zijn momenten met weinig handel, wat tot abrupte koerssprongen kan leiden. Ook zijn exotische valuta vaak onderhevig aan grotere fluctuaties door politieke instabiliteit, inflatie of kapitaalrestricties in het betreffende land. Het risico (en potentiële rendement) is hier dus hoger. Voorbeeld: de USD/TRY koers kan in een jaar tijd tientallen procenten bewegen door economische onrust in Turkije, terwijl EUR/USD dat zelden zal doen. Over het algemeen zijn exoten meer het speelterrein van ervaren traders; beginners blijven meestal bij majors en een paar liquidere crosses.

Overzicht: Hieronder een samenvatting van de categorieën met voorbeelden:

Categorie	Beschrijving	Voorbeelden valutaparen
Majors	Belangrijkste paren, altijdn liquiditeit, kleinste spreads.	EUR/USD, GBP/USD, USD/JPY, USD/CHF, AUD/USD, USD/CAD, NZD/USD
Minors (crosses)	Pairs van grote valuta’s zonder USD; nog liquide maar iets grotere spreads dan majors.	EUR/GBP, EUR/JPY, GBP/CHF, AUD/NZD, EUR/CAD, GBP/JPY
Exotics (exoten)	Paren met opkomende/minder verhandelde valuta; lage liquiditeit, grote spreads, hogere volatiliteit.	USD/TRY, EUR/PLN, USD/ZAR, USD/INR, AUD/MXN, EUR/HUF

Prijsopbouw van valutaparen

Een valutapaarprijs (wisselkoers) geeft aan hoeveel eenheden van de quotemunt gelijk zijn aan 1 eenheid van de basismunt. Bijvoorbeeld: bij EUR/USD = 1,1000 krijg je 1,10 USD voor 1 EUR. Stijgt EUR/USD naar 1,1200, dan is de euro duurder geworden ten opzichtollar (je krijgt nu 1,12 USD per euro). Valutakoersen bewegen continu op basis van vraag en aanbod in de markt.

Notatrde: Forexkoersen worden vaak weergegeven met vier of vijf decimalen. De kleinste stap in de koers noemt ** (percentage in point). Voor de meeste major pairs is 1 pip = 0,0001 (bij JPY-paren, die meestal met twee decimaled worden, is 1 pip = 0,01). Als GBP/USD gaat van 1,3050 naar 1,3100, dan zegt men dat het 50 pips gestegen is. Pip-waardes zijn belangrijk om winst/verlies te berekenen en om risico te managen. Bijvoorbeeld, bUSD (100.000 EUR) is 1 pip ongeveer $10 waard. Bij 0,1 lot is 1 pip ~$1 waard, etc.

Bied- en laatprijs (bid/ask): Voor elk valutapaar geeft de broker twee ko*bid** (biedprijs) is de prijs waartegen je kunt verkopen (de broker koopt van jou), de ask (laatprijs) is de prijs waartegen je kunt kopen (de broker verkoopt aan jou). Het verschil hiertussen heet de spread. Bijvoorbeeld: EUR/USD 1,1000/1,1002 betekent een spread van 0,0002 = 2 pips. Spread is een kostencomponent; je begint een nieuwes “in de min” omdat je bij aankoop iets boven de middenkoers betaalt en bij verkoop iets eronder krijgt. Liquiditeit en brokercondities bepalen de spread. Majors kunnen spreads <1 pip hebben bij goede broksoms tientallen pips.

Hoe komt een koers tot stand? In de decentrale for koers tot stand door de interactie van talloze partijen: banken, fondsen, bedrijven, overheden die voortdurend valuta wisselen. Grosso modo is een wisselkoers een weerspiegeling van de relatieve waardering van twee economieën. Verwachten handelaren dat economie A sterker groeit of hogere rente zal bieden dan economie B, dan zal munt A waarschijnlijk appreciëren tegen munt B. Uiteraard spelen op korte termijn ook veel andere factoren en technische handel een rol. Maar het belangrijkste is: vraag naar een valuta drijft de koers op, aanbod drukt de koers omlaag. Centraal in forex trading staat dus in feite het inschatten of vraag of aanbod voor een munt zal toenemen of afnemen.

In forex heb je geen orderboek dat voor iedereenurs. Het interbancaire netwerk genereert continu bied-en-laat quotes. Retail traders zien hiervan een afgeleide via hun bn je vaak op level 2 of via ECN-accounts enige marktdiepte zien bij sommige brokers. Voor de meeste strategische beslissingen is dit echter niet nodig; men werkt met prijsgegevens in de grafiek.

Liquiditeit, spreads en volatiliteit

**Lverwijst naar hoe actief een valutapaar verhandeld wordt en hoe makkelijk je tegen de gewenste prijs kunt kopen/verkopen zonder de marktajors zijn zeer liquide: voor EUR/USD zijn er op elk moment grote hoeveelheden beschikbaar, waardoor zelfs orders van miljoenen nauwelijks de prijs beïnvloeden. Hoteit leidt tot strakke spreads en betere prijsstabiliteit. Bij exoten is de liquiditeit laag; grote orders kunnen de koers merkbaar bewegen, en in rustige uren kunnen er weinig tegenpartijen zijn.

De spread zoals eerlateerd aan liquiditeit. Hoe meer partijen actief handelen en quotes afgeven, des te kleiner de spread doorgaans. Bij exotische paren of tijdens illiquide periodes (bijv. vlak na sluiting New York voor Azië opent, of rond feestdagen) kunnen spreads flink uitwaaieren. Tip: let op rond belangrijke nieuwsmomenten (zoals rentebesluit of NFP banenrapport) – spreads kunnen tijdelijk toenemen door onzekerheid.

Volatiliteit is de mate van bewegelijkheid van een koers. Sommige valuta’s bewegen van nature meer dan andere. Bijvoorbeeld, EUR/USD en EUR/CHF staan bekend als relatief stabiel (lage volatiliteit), terwijl paren met de JPY of emerging markets vaak volatieler zijn. Volatiliteit komt voort uit economische verschillen (bijv. een munt van een land met hyperinflatie zal erg volatiel zijn), maar ook uit marktsentiment. Zo worden de JPY en CHF gezien als safe haven valuta’s die juist stijgen bij globale paniek, wat scherpe bewegingen kan geven in JPY- en CHF-paren tijdens crises.

Voor traders is volatiliteit een dubbel gegeven: je hebt beweging nodig om winst te kunnen maken, maar té wilde beweging maakt het onvoorspelbaar en riskant. Een handige maat is de gemiddelde dagrange (in pips) van een paar – deze geeft aan hoeveel pips een paar op een gemiddelde dag beweegt. Bijvoorbeeld, als GBP/JPY gemiddeld 150 pips per dag beweegt en EUR/USD 60 pips, dan weet je dat GBP/JPY “sneller” is en misschien een wat ruimere stop-loss vergt.

Tot slot is er een fenomeen dat bepaalde tijden van de dag de volatiliteit hoger ligt (bijvoorbeeld overlap van Londen/New York sessie) en dat in Aziatische sessie sommige paren (zoals USD/JPY) actiever zijn dan andere. Hier kan een actieve trader rekening mee houden bij het plannen van trades.

Alternatieve handelsmogelijkheden via CFD’s (indices, grondstoffen, crypto)

Hoewel deze gids focust op forex (valuta), is het goed te beseffen dat veel forex brokers via hetzelfde platform ook CFD’s op andere markten aanbieden. Dit biedt extra kansen voor wie naast valuta’s ook wil speculeren op bijvoorbeeld aandelenindexen, edelmetalen of cryptomunten, zonder daarvoor een apart account te hoeven openen. Enkele populaire alternatieve markten via CFD’s:

• Index CFD’s: vrijwel alle grote aandelenindices zijn verhandelbaar als CFD. Voorbeelden: S&P 500 (VS), Dow Jones, Nasdaq 100, DAX (Duitsland), FTSE 100 (VK), AEX (NL), CAC 40 (FR), Nikkei 225 (Japan), etc. Een index-CFD volgt de prijs van de onderliggende beursindex. Handelen in indexen is voor forextraders een natuurlijke uitbreiding omdat indices ook 5 dagen per week verhandelbaar zijn (vaak bijna 24h per dag, pauze van een uur). De hefboom is vaak wat lager (bijv. 1:20 max in EU). Indexen reageren sterk op beursnieuws, economie en winstrapporten. Via index-CFD’s kun je inspelen op brede marktbewegingen (bv. je verwacht dat de Europese beurzen dalen, dan kun je de DAX short verkopen).
• Grondstoffen (commodities): Veel voorkomende CFD’s zijn edelmetalen zoals Goud (XAU/USD) en Zilver (XAG/USD), energieproducten zoals *Olie aardgas, en soms agrarische producten (tarwe, maïs) of industriële metalen (koper). Goud en olie zijn erg populair bij traders. Ze kunnen dienen als hedge (goud bij inflatieangst bijvoorbeeld) of gewoon vanwege technische bewegingen verhandeld worden. Let wel dat grondstoffen soms hevig kunnen bewegen door geopolitieke gebeurtenissen (olieprijs bij oorlog, etc.). De hefboom in EU is vaak 1:20 voor goud en 1:10 voor olie.
• Cryptocurrency CFD’s: Steeds meer brokers bieden crypto als CFD, bijvoorbeeld Bitcoin (BTC/USD), Ethereum (ETH/USD) en een reeks altcoins. Dit is een manier om op crypto te speculeren zonder direct wallets en crypto-uitwisselingen te gebruiken. Crypto-CFD’s zijn extreem volatiel (dagelijkse bewegingen van meerdere procenten zijn normaal) en de hefboom is beperkt (in EU vaak maximaal 1:2 vanwege het hoge risico). Het voordeel is wel dat je ook kunt shorten – inspelen op een daling van bijvoorbeeld bitcoin – iets wat op reguliere crypto exchanges niet altijd eenvoudig is voor particulieren. Houd er rekening mee dat crypto 24/7 doorloopt, maar je CFD-platform wellicht beperkte tijden hanteert of hogere kosten buiten kantooruren.
• Aandelen via CFD: Sommige forex/CFD brokers bieden ook individuele aandelen als CFD. Je kunt dan bijvoorbeeld CFD’s verhandelen op Apple, Tesla, Shell, etc. Dit is vergelijkbaar met aandelenhandel, maar dan met hefboom en mogelijkheid tot short gaan. Let op dat hier vaak dividendcorrecties worden doorgevoerd als je posities houdt op ex-dividend datum. Voor langere termijn beleggen zijn CFD’s op aandelen minder geschikt (saar voor kortere swing trades kan het nuttig zijn.
• Obligaties en andere markten: Bij enkele brokers kun je zelfs obligatiefutures (zoals de Bund), staatsobligaties, of andere niches verhandelen via CFD’s. Dit verschilt per aanbieder.

Voor jou als handelaar betekent dit dat je binnen één account kunt schakelen tussen verschillende markten. Zie je geen setup in forex, maar wel een mooie trend in goud of de S&P500? Dan kun je daarop inspelen. De kernprincipes (technische analyse, risicobeheer) zijn vergelijkbaar, maar je moet natuurlijk wél begrijpen wat de drijfveren zijn van die markt. Zo wordt olie bijvoorbeeld beïnvloed door OPEC-besluiten en voorradenrapporten, terwijl goud gevoelig is voor renteontwikkelingen en dollarbewegingen.

Je primaire instrumenten - de majors - bieden de meest efficiënte handelsomgeving, minors geven extra mogelijkheden, exoten zijn specialistisch. Begrijp hoe koersen tot stand komen en hoe liquiditeit, spread en volatiliteit samenhangen. Via CFD’s kun je bovendien breder handelen dan alleen forex, wat diversificatie en extra kansen biedt, mits je de specifieke eigenschappen en risico’s van die markten kent.